Câu cầu khiến là gì? Chức năng và ví dụ câu cầu khiến được VnDoc sưu tầm và đăng tải. Câu cầu khiến là câu nói phổ biến và sử dụng nhiều trong đời sống hàng ngày. Trong bài học này các em sẽ hiểu được khái niệm, chức năng và các ví dụ của câu cầu khiến. Dưới đây là nội dung chi tiết, các em tham khảo nhé
Khái niệm và ví dụ câu cầu khiến
1. Khái niệm
Theo sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 8 tập 2 trang 31
- Câu cầu khiến là câu có những từ cầu khiến như: hãy, đừng, chớ,… đi, thôi, nào,...hay ngữ điệu cần cầu khiến; dùng để ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyên bảo,..
- Khi viết, câu cầu khiến thường kết thúc bằng dấu chấm than, nhưng khi ý cầu khiến không được nhấn mạnh thì có thể kết thúc bằng dấu chấm.
Định nghĩa câu cầu khiến theo SGK Ngữ Văn lớp 8 tập 2 trang 31
2. Đặc điểm câu cầu khiến
– Những câu cầu khiến sẽ có những từ mang tính chất điều khiển, ra lệnh, yêu cầu như là:
- Thôi, đừng lo lắng (từ Thôi, đừng – Để khuyên bảo).
- Cứ về đi (từ Đi – Để yêu cầu).
- Đi thôi con (từ Đi, thôi – Để yêu cầu).
– Hai câu giống nhau về hình thức nhưng khác nhau về nội dung, ngữ điệu đọc cũng khác nhau.
a. Nãy anh Tuấn gọi bạn làm gì vậy?
– Mở cửa.
“Mở cửa” ở đây là câu trần thuật dùng để trả lời câu hỏi.
b. Đang ngồi viết thư, tôi bỗng nghe tiếng ai đó vọng vào:
– Mở cửa!
“Mở cửa” ở đây là câu cầu khiến dùng để ra lệnh, đề nghị.
Rút ra kết luận:
- Câu cầu khiến có từ cầu khiến, ngữ điệu cầu khiến dùng để ra lệnh, yêu cầu, đề nghị…
- Khi viết có dấu chấm than cuối câu hoặc dấu (.)
3. Ví dụ về câu cầu khiến
Với loại câu này các ví dụ rất đơn giản các em có thể tìm trong các lời nói hàng ngày khi ra lệnh, khuyên bảo, đề nghị ai đó. Một số ví dụ dễ hiểu như:
– Hãy mở cửa sổ ra cho thoáng nào!
=> “Hãy” là từ cầu khiến, yêu cầu ai đó thực hiện mệnh lệnh.
– Đừng nên hút thuốc là có hại cho sức khỏe.
=> “Đừng” dùng như khuyên bảo ai đó tránh xa thuốc là vì nó có hại.
– Thôi đừng quá lo lắng, việc đâu còn có đó.
=> “Thôi” từ ngữ cầu khiến có ý nghĩa khuyên bảo người khác.
Câu cầu khiến rất dễ hiểu và một trong những câu sử dụng nhiều trong giao tiếp hàng ngày.
4. Đặt 5 câu nghi vấn với các chức năng khác nhau
Bài này làm thế nào bạn nhỉ? => dùng để hỏi và cần người đối thoại trả lời. (nhờ vả)
Sao mà học giỏi quá vậy? => Câu độc thoại và không thiết người đối thoại trả lời.
Bức tranh này mà đẹp à? => Câu Nghi vấn dụng đe dọa
Hình như quyển truyện này mình đã đọc ở đâu rồi? => Câu tự hỏi mình
Sao nhà bạn bừa bộn thế? => Câu Nghi vấn chê
5. Viết 1 đoạn văn từ 15-18 câu phân tích bức tranh tứ bình trong bài thơ “Nhớ rừng” của nhà thơ Thế Lữ
“Thi trung hữu họa” Các cụ xưa đã nói như thế. Thế Lữ bằng chất liệu ngôn ngữ đã vẽ nên bộ tranh tứ bình về “Chúa sơn lâm” khá hoàn hảo trong bài thơ “Nhớ rừng” của mình. Bức tranh một vẽ chân dung tâm hồn hổ vào một đêm trăng đầy mơ mộng:
“Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan”
Cảnh có màu vàng óng ả của trăng, màu xanh trong vắt của nước suối đại ngàn, màu trắng đen mờ ảo của cỏ cây hoa lá. Hổ ta đang đứng trên bờ, say sưa ngắm nhìn cảnh vật đẹp đến say lòng ấy. Ta có cảm giác hổ say mồi thì ít mà say đắm vẻ đẹp huyền ảo của đêm trăng thì nhiều. Vũ trụ có trăng, lúc khuyết, lúc tròn, lúc lên, lúc lặn để rồi hổ ta không biết bao lần ngây ngất trước ánh trăng vàng tung tóe. Nhớ làm sao những đêm vàng đấy mộng mơ ấy! Và giờ đây nó càng quý vô ngần vì nó là đêm của tự do và ảo mộng.
Bức tranh hai, Thế Lữ cho chúa tể rừng xanh đối diện với sự gào thét của thiên nhiên hùng vĩ vào những ngày mưa:
“Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngà
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới”
Mưa rừng không phải là “mưa bay như khói qua chiều”, không phải là “mưa giăng mắc cửi”, càng không phải là “mưa đổ bụi êm êm trên bến vắng” mà mịt mù, dữ dội rung chuyển cả núi rừng. Thế Lữ thật tài tình khi biết lấy sự gào thét dữ dội của thiên nhiên, sự ngã nghiêng của cây cối, cảnh tuôn rơi ồn ào của ngày mưa làm phông nền cho một hổ ta điềm nhiên lặng ngắm giang sơn đổi mới của mình. Quả là bức tranh của một nghệ sĩ kỳ tài.
Còn đây là một cảnh khác, tươi sáng, tưng bừng của buổi bình minh. Chúa tể rừng xanh lúc nầy đang ngon giấc:
“Đâu những bình minh cây xanh nắng gội
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng”
Một buổi bình minh tinh khôi rạng rỡ, chim chóc reo ca, cây cối gọi mời, mọi vật đã thức giấc đón bình minh lên. Riêng hổ ta lại ngủ, một giấc ngủ lạ đời: giấc ngủ “tưng bừng”. Hổ có giấc ngủ riêng của hổ, cảnh vật xung quanh có ồn ào, sôi động bao nhiêu càng làm cho giấc ngủ hổ thêm say, giấc mơ hổ thêm đẹp. Chỉ bằng vài nét chấm phá má cảnh có âm thanh, có màu sắc, đường nét hài hòa, sống động.
Bức tranh cuối cùng tuyệt đẹp, đẹp một cách lộng lẫy và bi tráng:
“Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt”
Bức tranh nầy khác hẳn với ba bức tranh trên, từ màu sắc, đường nét, đến ánh sáng. Màu vàng óng ả của trăng, màu đen mờ ảo của những trận mưa rừng, cả màu hồng tươi của nắng mới đều không còn nữa thay vào đó là màu đỏ rực của máu và của ánh mặt trời sắp tắt. Hổ ta lúc nầy cũng không còn say sưa, mơ mộng như đêm nào, ngày nào mà đã hiện nguyên hình là một mãnh thú. Bên hổ, dưới chân hổ là cảnh “lênh láng máu” của những con thú yếu hèn. Ngoài xa, trên bầu trời cao rộng mênh mông ấy mặt trời cũng chỉ là một mảnh. Ta có cảm giác mặt trời cũng bé đi qua cái nhìn của hổ. Trong bức tranh, mọi vật hình như nhỏ hơn, chìm hẳn chỉ có hổ ta đứng đấy uy nghi, chễm chệ với tư thế là chúa tể của muôn loài. Chúa sơn lâm đẹp thật, một vẻ đẹp dữ dằn ghê gớm của một mãnh thú đang say mồi. Quả là một bộ tranh tứ bình hoàn hảo, với sự phối cảnh hài hòa, bố cục mỹ cảm, đường nét thanh tao, gam màu chuẩn xác. Thế Lữ đã để lại bộ tranh hổ bằng ngôn ngữ có một không hai trong lịch sử văn học.
6. Bài tập SGK
Câu 1: Nhận biết câu cầu khiến.
Trong câu 1 có thể nhận biết là câu cầu khiến bởi có các từ có nghĩa cầu khiến như: hãy, đi, đừng.
Thêm hoặc bớt chủ ngữ trong câu sẽ khiến nghĩa bị thay đổi:
+ (a): chủ ngữ không có.
+ (b): Chủ ngữ là Ông giáo.
+ (c): Chủ ngữ là chúng ta.
Thêm hoặc bỏ đi chủ ngữ:
+ Con hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương (thêm chủ ngữ, nội dung chi tiết hơn).
+ Hút trước đi. (lược bỏ chủ ngữ, câu cầu khiến tăng cấp độ nhưng lại kém lịch sự).
+ Nay cách anh đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không (đổi chủ ngữ).
Câu 2: Tìm câu cầu khiến
Các câu cầu khiến trong bài tập đó là câu a (khuyết chủ ngữ), b (chủ ngữ thứ 2 số nhiều), c (khuyết chủ ngữ).
Câu 3: So sánh 2 câu.
Nhận xét:
Câu a không có chủ ngữ.
Câu b có chủ ngữ Thầy em?
Trong cây b thêm chủ ngữ “Thầy em” khiến câu nói trở nên tình cảm, nhẹ nhàng hơn nhiều so với câu a.
Câu 4:
Câu nói Dế Choắt với Dến Mèn mang nghĩa cầu khiến, tuy nhiên lúc này Dế Choắt là bậc bề dưới vì vậy cách cầu khiến nhẹ nhàng, lịch sử nên người đọc khó nhận ra. Đây cũng là cách cầu khiến lịch sự, tế nhị mà bề dưới thường nói với bề trên.
Câu 5:
So sánh câu “Đi đi con!” và “Đi thôi con”.
Trong câu 1 “Đi đi con” chỉ có người con đi. Trong câu thứ hai, “Đi thôi con” hành động cả người con và người mẹ đều đi. Như vậy hai câu này không thể thay thế lẫn nhau vì nghĩa khác nhau.
Câu cầu khiến là gì? Đặc điểm, chức năng của câu cầu khiến được VnDoc chia sẻ trên đây. Hy vọng qua bài này các em sẽ nắm chắc đặc điểm, chức năng của câu cầu khiến ngoài ra các em nhớ lưu ý vì câu cầu khiến thường có mục đích đưa ra yêu cầu đề nghị nên những khi sử dụng câu cầu khiến cần địa thế căn cứ và đối tượng người tiêu dùng để sử dụng từ ngữ thích hợp, tránh để người nghe, người đọc hiểu sai thái độ của tôi cũng như tránh việc bất lịch sự trong giao tiếp. Chúc các em học tốt, nếu có thắc mắc hay muốn trao đổi kiến thức lớp 8 các em truy cập link hỏi – đáp dưới đây nhé
……………………..
Mời các bạn tham khảo tài liệu liên quan:
- Con người Hồ Chí Minh hiện lên qua bài thơ Tức cảnh Pác Bó
- Soạn bài lớp 8: Tức cảnh Pác Bó
- Văn mẫu lớp 8: Thuyết minh về bánh chưng ngày Tết
Ngoài ra các bạn tham khảo thêm tài liệu lớp 8 đầy đủ các môn Toán, Văn, Anh, Lý, Hóa, Sinh… mà chúng tôi sưu tầm, chọn lọc bám sát với chương trình học lớp 8 hơn. Hy vọng rằng tài liệu lớp 8 này sẽ giúp ích trong việc ôn tập và rèn luyện thêm kiến thức ở nhà. Chúc các bạn học tốt và đạt kết quả cao trong kì thi sắp tới
Đặt câu hỏi về học tập, giáo dục, giải bài tập của bạn tại chuyên mục Hỏi đáp của VnDocHỏi – ĐápTruy cập ngay: Hỏi – Đáp học tập
