Maynard Elliott Solomon (1930-2020) là người Mỹ và là một nhà sản xuất âm nhạc. Gần đây, ông đã được biết đến với các nghiên cứu tiểu sử của mình về các nhà soạn nhạc Cổ điển Viên, đặc biệt là Beethoven, Mozart và Schubert. Cuốn sách về cuộc đời của Mozart được xuất bản lần đầu năm 1995 đã được đề cử giải Pulitzer ở hạng mục Tiểu sử và tự truyện.
Cuốn sách MOZART kể về một “huyền thoại về đứa trẻ vĩnh cửu”.
Từ năm 9 tuổi, Cậu bé Mozart đã được các nhà quan sát xuất sắc tìm hiểu và chứng nhận tố chất thiên bẩm, đồng thời ấn hành các báo cáo khoa học mô tả tài năng phi thường của cậu.
“Hãy hình dung một đoạn văn Shakespeare tuyệt diệu chưa từng được biết tới, vậy mà một cậu nhóc tám tuổi lại đọc lên với đầy đủ cảm xúc lâm ly của một diễn viên kịch Shakespeare hàng đầu như Garrick. Hãy hình dung, rằng chính đứa bé ấy, chỉ liếc mắt mà cùng lúc đọc lên cả ba lời chú giải minh họa đoạn văn này, trong đó có một nhận định bằng tiếng Hy Lạp, cái thứ hai là tiếng do Thái, còn nhận định thứ ba bằng ngôn ngữ Etruria… Khi mường tượng hết những điều đó, ta mới có được ý niệm đôi phần về những điều cậu bé này có khả năng thực hiện”
Mozart khi ấy được xem như minh chứng rõ ràng nhất về khả năng sáng tạo và phát triển đạo đức không giới hạn ở một đứa trẻ, những điều có thể được khai phá nhờ quá trình giáo dưỡng sáng suốt. Là thần đồng âm nhạc nổi tiếng nhất lịch sử, ngay từ đầu Mozart đã được ghi nhận như một đứa trẻ tinh hoa và hoàn hảo. Trong một loạt chiến thắng phi thường, cậu được các gia đình hoàng gia châu Âu đón nhận, tán thưởng và được vinh danh: đó là vua và hoàng hậu Pháp, nữ hoàng Áo và con trai bà là hoàng đế Joseph, vua và hoàng hậu Anh quốc…Tất cả đều bởi cậu là một đứa trẻ tài năng, không chỉ có khả năng trình diễn những điều kỳ lạ và thần diệu, một cậu bé mang hình hài bé nhỏ, đã trở thành ví dụ cho sự hoàn hảo vô hạn của một đứa trẻ.
Nhìn bề ngoài, Mozart dường như là một cậu bé vui tươi. Cậu hoàn toàn vâng lời và không đòi hỏi, luôn hoạt động vì lợi ích gia đình. Cậu hân hoan trong sự tán thưởng và âu yếm, có thể mang lại danh tiếng và của cải cho gia đình. Từ năm sáu tuổi, cậu đã nắm giữ sức mạnh phi thường đối với khán giả của mình, khiến họ mê đắm và say sưa. Cậu đã trở thành nguồn tài sản cũng như địa vị, một trụ cột gia đình có trách nhiệm đóng góp để giúp đỡ mẹ, cha và chị gái.
Cha của Mozart là Leopold Mozart đã có được sự tôn trọng và vinh quang, từ vai trò là người sinh thành, người thầy hướng dẫn và là ông bầu của một tài năng thiên bẩm, và ông đã nắm bắt mọi cơ hội để biến công sức do đứa con kỳ diệu của mình làm ra thành một khoản tiền tương đương, bội thu số tiền từ các chuyến lưu diễn châu Âu của gia đình. Ông từ bỏ sự nghiệp đang ổn định ở triều đình Salzburg, từ bỏ các hợp đồng soạn nhạc và văn chương để lưu diễn cùng con trai không ngừng nghỉ. Gia đình Mozart đã quen với những tiện nghi đắt đỏ, quen với cảm giác vượt trội khi hội nhập với tầng lớp quý tộc và trí thức sang trọng nhất. Người cha lúc này lo sợ con mình sẽ lớn lên và không còn được ngưỡng mộ nữa. Trong bức thư ông viết cho người bạn của mình ông đã bày tỏ sự lo lắng này: “Mỗi khoảnh khắc tôi bỏ lỡ sẽ qua đi mãi mãi. Bạn biết rằng các con tôi đã quen với công việc. Nhưng nếu có lý do nào đó khiến chúng quen với sự nhàn rỗi, toàn bộ kế hoạch của tôi sẽ đổ vỡ.”
Khi Mozart bước vào tuổi thiếu niên người cha càng lo lắng hơn và bắt đầu kiểm soát Mozart . Mozart đã không được phép đi đâu xa trừ khi có cha đi cùng, người đưa ra tất cả các quyết định và nhận định mọi cơ hội để hướng đến lợi ích của gia đình. Năm 21 tuổi, Mozart rời Salzburg, người mẹ đi cùng con trai với tư cách là người đại diện của chồng, cam kết báo cáo về nhà bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy con trai họ đi chệch khỏi định hướng.
Năm 1778, khi Mozart đến Paris, cha cậu không những ngăn cấm cậu gặp gỡ người lạ, những người không tín ngưỡng… mà còn cả những thành viên của giới âm nhạc và sân khấu tại đây, đặc biệt là phụ nữ. Lúc này Mozart đã yêu ca sỹ trẻ Aloysia Weber, làm cho người cha lo sợ Mozart có thể lập gia đình riêng và sẽ có bổn phận với gia đình ấy, Leopold đã phản đối kịch liệt viễn cảnh về cuộc hôn nhân này.
Gia đình trở thành gánh nặng của Mozart, cậu chỉ có thể trốn thoát bằng nỗ lực gian nan nhất. Cuối cùng Mozart hiểu rõ rằng không thể hòa giải với cha trong việc cậu chuyển đến Vienna (năm 1781) cũng như trong việc cậu lập gia đình và những thành công mà cậu đạt được sau này cũng không thể xoa dịu được sự giận dữ của cha cậu.
Mặc dù cuối cùng Mozart cũng có được gia đình của riêng mình, (ông kết hôn với Constanze, em gái của Aloysia Weber) nhưng những bất hạnh mà ông phải chịu đựng từ khi còn bé, cộng với thể chất yếu ớt đã khiến cho sức khỏe ông suy kiệt, ông qua đời vào năm 1791, khi chỉ mới 35 tuổi. Mười năm cuối đời ông kiệt quệ về tài chính, sống trong khó khăn nhưng đây lại chính là quãng thời gian ông sáng tác nhiều nhất – với hơn 200 tác phẩm thuộc nhiều thể loại khác nhau. Thật tiếc cho một thiên tài âm nhạc phải ra đi quá sớm.
Hẳn chúng ta ai cũng từng nghe ít nhất một giai điệu do Mozart sáng tác, nhưng để hiểu được đời sống và những sóng gió mà thiên tài vĩ đại này đã trải qua, thì rất nên đọc cuốn sách này –cuốn sách cho độc giả thấy được nhiều góc khuất trong cuộc đời của Mozart và gia đình ông.
