“Chị họ Rachel“
Tiểu thuyết Chị Họ Rachel của Dame Daphne du Maurier ra mắt năm 1951 kể câu chuyện tình lãng mạn, huyền bí nhưng cũng vô cùng éo le vào thế kỷ XVI. Philip Ashley, cha mẹ mất sớm, được người anh họ là Ambrose nuôi nấng, dạy dỗ từ khi còn bé đến tận lúc trưởng thành. Trong mắt Philip, người anh họ chẳng khác gì người cha, người thầy của anh. Ambrose rất yêu thương và quấn quít, gắn bó với Philip.
Hai anh em cứ thế sống bên nhau tưởng chừng như mãi mãi, trong ngôi nhà ở điền trang rộng rãi, giàu có của gia tộc Ashley, ngôi nhà hoàn toàn thiếu vắng đàn bà vì Ambrose vốn là người không ưa phụ nữ. Là thanh niên đẹp trai, giàu có nhưng Ambrose lại mắc chứng thấp khớp, anh không thể chịu nổi mùa đông lạnh lẽo trứ danh của Anh quốc, mà điển hình là vùng nông thôn Cornwall. Nên cứ đến mùa đông, theo lời khuyên của các bác sĩ, Ambrose buộc phải di cư đến sống tại những nơi có khí hậu ấm áp hơn trong mấy tháng.
Hai anh em thư từ cho nhau rất thường xuyên. Anh cứ đi đi về về như thế, mang theo bao nhiêu cây cối về trồng trong khu vườn riêng, để Philip ở lại trông nhà cùng mấy người hầu. Một lần như thế, Ambrose vô tình gặp gỡ một góa phụ trẻ tuổi tại Florence, Italia, tên là Rachel và dần dần đem lòng yêu nàng. Cuối cùng anh quyết định kết hôn với nàng và ngỡ rằng cuộc hôn nhân này sẽ hạnh phúc.
Ai ngờ đâu, cưới nhau một thời gian thì Philip liên tục nhận được những lá thư, trong đó Ambrose luôn oán trách Rachel, rằng nàng chỉ bòn rút tiền của anh, kiểm soát anh và khiến anh bệnh tật. Ngay sau khi Philip nhận được lá thư cầu cứu của Ambrose hãy đến nhanh cứu anh, Philip vội vã lên đường sang Ý nhưng đã quá muộn. Ambrose qua đời mờ ám, trong khi Rachel mất tích. Quay về nhà cùng nỗi đau mất anh trai, Philip thề sẽ trút hết mọi hận thù lên người phụ nữ đã gây ra cái chết cho Ambrose.
Mọi chuyện bắt đầu trở nên gay cấn hơn khi Rachel tự động dẫn xác đến nhà Philip, xin được ở tạm một thời gian. Nửa nghi ngờ nửa tò mò, Philip cho phép Rachel tá túc. Nhưng rồi liệu Philip có tìm ra sự thật về cái chết của anh Ambrose hay không? Liệu Rachel có đúng là kẻ đã hại chết anh trai Philip không? Nàng là ai? Nàng đã làm gì mà khiến Ambrose, trong phút tức giận và đau đớn khi bị bệnh tật giày vò, đã di chúc không để lại một tí tài sản nào cho Rachel, cam tâm đẩy nàng vào tình cảnh trắng tay lần thứ hai?
Daphne du Maurier dành toàn bộ thời lượng tiểu thuyết miêu tả mối quan hệ giữa Philip và Rachel. Hình ảnh người anh Ambrose chỉ hiện lên loáng thoáng qua những trang thư. Tuy nhiên, những bức thư đóng vai trò xuyên suốt câu chuyện, tạo tình tiết bí ẩn, căng thẳng và hấp dẫn xoay quanh mối quan hệ này. Rachel càng ở bên Philip lâu bao nhiêu tình cảm mà Philip dành cho nàng ngày càng sâu đậm bấy nhiêu.
Nàng điềm tĩnh, đằm thắm, hiểu chuyện, có vẻ đẹp đoan trang, quyến rũ nhưng không bốc lửa, gợi tình mà là cái đẹp từ bên trong tâm hồn, cái đẹp toát ra từ cử chỉ, lời nói, hành động tinh tế và vô cùng dịu dàng. Cái đẹp mà ngay cả khi nàng mặc bộ váy tang tối màu kín mít, dài tới gót chân, nhưng vẫn quyến rũ đến ma mị. Càng ở bên nàng, càng nhìn ngắm dung nhan mộc mạc của nàng, càng trò chuyện với nàng anh càng bị nàng cuốn hút.
Dù nàng chẳng suồng sã, chẳng gợi tình, thậm chí cho dù nàng cũng không còn quá trẻ nữa, cho dù nàng đang là góa phụ. Philip càng đắm càng sâu vào xúc cảm ngang trái. Anh biết thế là tội lỗi, anh biết làm thế là không phải với vong linh của Ambrose, nhưng anh không thể khống chế được mình khi ở cạnh Rachel. Liệu Rachel của anh Ambrose có phải cũng là Rachel hiện giờ không?
Liệu có đúng Rachel đã ra tay sát hại Ambrose hay không? Philip như thể bị lâm vào mạng lưới mà anh càng vùng vẫy nó càng thít chặt anh lại. Những sợi tơ mềm mại nhưng vô cùng bền chắc của ái tình từng ngày, từng ngày trói chặt Philip vào đam mê éo le, vào ngọn lửa tình cháy bỏng thôi thúc.
Không ngày nào Philip không bị giằng xé giữa buông bỏ tất cả, bỏ mặc bản thân bị cuốn đi trong cơn sóng ái tình cuồn cuộn, trong khi vẫn không ngừng đau khổ với những nỗi nghi ngờ do những lá thư của Ambrose gây ra, ngày ngày gặm nhấm trái tim anh. Philip sẽ phải làm gì, tìm ra sự thật đến cùng hay đầu hàng trước sức cám dỗ của tình yêu?
Âm thanh đầu tiên sẽ là tiếng chân lũ chó – giờ tôi chẳng còn quan tâm tới chúng nữa, chúng luôn bám theo nàng sát gót như những cái bóng – tiếp theo là tiếng tà váy nàng sột soạt khi đi trên cầu thang. Tôi nghĩ đây đúng là khoảnh khắc tôi yêu thích nhất trong ngày.
Điều gì đó trong âm thanh ấy khiến tôi run lên vì trông đợi, cái cảm giác đợi chờ háo hức đến nỗi khi nàng vào phòng tôi chẳng biết làm gì hay nói gì nữa. Tôi không biết váy nàng làm từ chất liệu gì, lụa vải cứng, sa tanh hay bằng kim tuyến, mà dường như chúng cứ hạ xuống quét đất, rồi bay lên rồi lại quét đất; không cần biết vì bản thân bộ váy ấy đang bồng bềnh, hay vì nàng đang mặc bộ váy ấy và thả bước đầy duyên dáng, mà cái thư viện dường như đang ảm đạm và chìm trong bóng tối, trước khi nàng đến, giờ bỗng bừng sống dậy.
Không còn ánh nến khi đêm buông, vẻ dịu dàng mới mẻ của nàng không thể hiện ra dưới ánh ngày. Như thể, sắc rực rỡ của ánh ban mai và những sắc đen thẫm hơn của ánh chiều tà cũng không thể hoàn thành nhiệm vụ, một cách thực tế, là thể hiện chuyển động chớp nhoáng ấy một cách rõ nét và tuyệt đẹp; và giờ đây khi trời chuyển tối, những cánh cửa chớp đã đóng chặt, thời tiết không còn ảnh hưởng nữa, căn nhà tự thu mình bé lại, ánh hào quang của nàng, vốn bị lu mờ suốt cả ngày cho đến tận bây giờ, mới tỏa sáng rực rỡ.
Đôi má nàng và mái tóc nàng lộng lẫy muôn sắc màu, đôi mắt nàng như sâu thẳm hơn, bất kể nàng quay đầu lại để nói, hay bước đến giá sách chọn một cuốn sách, hay cúi xuống vỗ về lão Don khi nó nằm dãi thẻ trước ngọn lửa, dù nàng làm gì cũng đều mang một vẻ duyên dáng ung dung, khiến mọi cử động đều đẹp tuyệt mỹ. Những lúc như thế này, tôi tự hỏi làm sao lại có thể cho rằng nàng là một người phụ nữ tầm thường.
Daphne du Maurier đã xây dựng nên cả thế giới nhân vật hấp dẫn trong truyện. Từ chính đến phụ, bà không hề bỏ sót bất kỳ ai. Chân dung từng người đều hiện lên khá rõ nét, góp phần điểm xuyết vào tiết tấu câu chuyện không ít thì nhiều. Mỗi người đều có cá tính và cái tôi riêng, không chỉ tạo nên không khí truyện, mà còn giúp khắc họa được phần nào xã hội Anh, xã hội và nét văn hóa vùng Cornwall. Đọc Chị họ Rachel, chúng ta sẽ được trở về với nước Anh của thế kỷ XVI.
Với phương tiện di chuyển duy nhất là ngựa và những cỗ xe hai ngựa kéo, bốn ngựa kéo. Với phương thức liên lạc duy nhất là những lá thư tay, được chuyển phát bằng ngựa, thư được đựng trong túi thư. Với vẻ đẹp và phong tục cổ xưa của vùng nông thôn nước Anh, tiêu biểu là Cornwall. Với những cánh đồng, với đàn gia súc, với những vụ mùa. Với những điều trang giàu có, với những người hầu cận, với cách xưng hô “ngài”, “bà chủ”, “phu nhân”, “tiểu thư” v.v… Tất cả mang đến phong vị lạ lẫm, ngộ nghĩnh, dễ thương giữa bạt ngàn những tiểu thuyết hiện đại thời gian gần đây.
Tác giả còn cực kỳ khéo léo khi xây dựng không khí truyện lãng mạn, trữ tình nhưng đây đó vẫn ẩn dấu những tình tiết u ám, bí ẩn, đáng ngờ. Giọng văn thiết tha, mềm mại, bay bướm nhưng không kém phần căng thẳng, gay cấn với những kịch tính khiến độc giả lo âu, hồi hộp không ngừng lật trang.
Chị họ Rachel tiêu biểu cho phong cách Gothic của Daphne du Maurier. Không khí truyện ở vùng thôn quê xinh đẹp, nhưng bối cảnh lúc lãng mạn bay bổng, lúc căng thẳng u ám, cả hai bện xoắn vào nhau, tương phản nhau nhưng nối tiếp, đan cài vào nhau tạo sự căng thẳng không dứt, quyến rũ độc giả không ngừng lật trang vì muốn biết diễn biến tiếp theo của chuyện tình giữa Rachel với Philip.
Chị họ Rachel không hẳn thuộc chủ đề lãng mạn, có trữ tình nhưng không hồng phấn. Daphne du Maurier đã xây dựng nên thiên tiểu thuyết theo chủ đề Gothic Mystery Romance, lãng mạn pha trộn bầu không khí u ám, lạnh lẽo của gothic, cái u ám trong tâm lý con người, trong những tình tiết tưởng chừng như vu vơ. Nỗi sợ hãi, mối đe dọa không hẳn hiện hữu nhưng nó luôn ở đó, luôn chực chờ bủa vây các nhân vật ngay cả trong những thời điểm họ ngỡ là hạnh phúc nhất.
Gấp sách lại những câu hỏi to đùng vẫn mãi mãi làm chúng ta vương vấn. Kết như thế đã trọn vẹn chưa? Mối nghi ngờ của chúng ta đã được giải đáp chưa? Rachel có tội hay vô tội? Một tiểu thuyết đáng đọc, đáng để thưởng thức bên tách cà phê, trong bầu không khí lạnh lẽo của những đêm đông!
Nàng là người đầu tiên, và sẽ là người cuối cùng của cuộc đời tôi. Rachel, nỗi thống khổ của tôi!
