Đã lâu lắm rồi mới có một cuốn sách lấy đi của mình nhiều nước mắt đến thế. Không phải vì những mẩu chuyện và hoàn cảnh đáng thương của cậu bé 5 tuổi Zezé mà vì một thứ gì đó ẩn sâu trong kí ức của mình bỗng nhiên trỗi dậy, có chút đồng cảm và chạm tới trái tim.
Một cậu bé lớn trước tuổi
Câu chuyện bắt đầu qua lời kể ngây ngô của cậu bé Zezé ngịch ngợm và già trước tuổi. Dù mới lên 5 nhưng cậu thấu hiểu và nhận thức được mọi điều xung quanh: hoàn cảnh nghèo khó của gia đình cậu, sự thống khổ của mỗi thành viên dù không ai nói ra, gia đình cậu không còn đứa trẻ con nào cả, tất cả đều đã khôn lớn và rầu rĩ, đang nhấp nháp chung một nỗi buồn vụn vỡ. Và cậu tự nhận thức được mình là đứa con của quỷ, đứa trẻ bị Chúa bỏ quên…
Sở dĩ Zezé nghĩ về bản thân như vậy vì cậu luôn bị mọi người la mắng, thậm chí là đánh đập, chỉ vì ở xóm ngoại ô nghèo đó, nỗi khắc khổ đã bủa vây và che mờ trải tim lương thiện và trí tượng tượng tuyệt vời của cậu, đến nỗi khi mọi người nhìn vào chỉ thấy cậu là đứa trẻ hư đốn và nghịch ngợm. Đứa trẻ lên 5 cũng có lòng kiêu hãnh, Zezé thầm nghĩ sau này sẽ giết những người cậu ghét, không phải bằng cách dùng súng bắn họ mà bằng cách giết họ trong trái tim mình, vì khi không yêu người nào nữa, một ngày nào đó họ sẽ chết.
Với những người đã làm tổn thương cậu là thế nhưng với em trai Luís, cậu dành tình yêu cho em như với một vị vua. Cậu chơi với vua Luís, dẫn vua Luís đi thăm vườn thú và sông Amazon trong trí tượng của mình. Cậu nhường Luís món đồ chơi duy nhất ở nhà để dỗ em nín khóc khi hai anh em tới muộn trong lễ phát quà Giáng Sinh, vì theo cậu là Vua thì không được khóc, trong khi nước mắt đang rơi lã chã trên gương mặt cậu.
Tình yêu của Zezé còn là một bao thuốc lá dành cho cha trong ngày Giáng Sinh, là cuốn sổ bài hát dành tặng chị gái Glória, và là một cây cam ngọt sau nhà.
Cây cam ngọt của tôi
Tựa đề cuốn sách Cây cam ngọt của tôi đã quá đủ để thấy sự ngọt ngào trong tình yêu của cậu dành cho cây cam. Cây cam ngọt – một người bạn tưởng tượng của Zezé, nó biết nói và biết mọi thứ trên đời, Zezé chẳng thể nào giấu giếm được nó điều gì, cậu phải bộc bạch, phải thú nhận, phải trút cả nỗi lòng với nó. Còn cây cam ngọt, nó luôn ở đó lắng nghe và trò chuyện, đôi khi nó trách móc và hờn dỗi, nhất là khi thấy Zezé có một người bạn khác, một người bạn bằng xương bằng thịt.
“Ông ấy là bạn tốt nhất của tớ. Nhưng cậu là vị vua đích thực của cây cối trong vườn, cũng như Luís là vua đích thực của các anh em trai tớ ấy. Trái tim chúng ta cần phải đủ lớn để có chỗ cho tất cả mọi thứ chúng ta yêu thương” – Zezé phân trần với cây cam của mình.
Và thực sự, trái tim của cậu bé 5 tuổi đó lớn đến nỗi có thể chứa được cả một mặt trời hạnh phúc khi làm bạn với ông Bồ (Bồ Đào Nha). Người bạn già đặc biệt này đã giúp cậu như được sống lại thêm lần nữa và cảm nhận được thứ gọi là tình yêu thương. Nhưng tình yêu chỉ là một khía cạnh, nỗi đau cũng là thứ chứa trong tim cậu rất nhiều tới mức đủ để giết chết cậu.
Một đứa trẻ nhạy cảm, thế giới nội tâm của nó rộng lớn, phong phú và mọi xúc cảm đều rõ nét hơn nhiều so với thế giới của người lớn. Với cậu bé, đau đớn không phải là bị một mảnh thủy tinh cứa rách chân phải khâu nhiều mũi ở hiệu thuốc. Đau đớn là thế này đây: toàn bộ trái tim tôi nhức nhối, và tôi phải mang nó xuống mồ. Tôi không thể nói cùng ai bí mật của mình. Đau đơn làm cạn kiệt sức mạnh ở đôi tay tôi, ở đầu tôi…
Nhưng nỗi đau nào rồi cũng sẽ qua đi nếu tình yêu của chúng ta đủ lớn. Zezé bé nhỏ đáng thương đã đi nhặt nhạnh từng chút yêu thương đó từ những thành viên trong gia đình, từ những người hàng xóm thân quen và từ một bông hoa trắng của cây cam… đem góp lại thành sức mạnh để cậu có thể vượt qua nỗi đau và nói lời tạm biệt với ký ức tuổi thơ để bước tiếp.
Cây cam ngọt của tôi là một cuốn sách mang đậm tính tự truyện của nhà văn người Brazil – José Maurio, ngay từ lời đề tựa, ông đã đề tên của những người đã gắn bó với cuộc đời ông từ tuổi thơ cho tới lúc trưởng thành một cách trang trọng, một vài cái tên trong số đó đã được kể đến trong câu chuyện. Cuốn sách này cũng được đưa vào chương trình tiểu học ở Brazil và chuyển thể thành phim, đồng thời cũng là một trong 5 cuốn sách mà mình yêu thích nhất.
